Chinees blauw-en-wit porselein en Delfts aardewerk

09/09/2021 Aziatica

Het pigment voor de blauwe kleur op aardewerk is afkomstig van kobalt-oxide. Het pigment laat toe om verschillende gradaties te creëren: van licht blauw tot bijna zwart. Daarnaast is het geschikt voor porselein dat op hoge temperaturen wordt gebakken, alsook voor aardewerk dat op lage temperaturen gebakken wordt. 

De traditie van de blauw-en-witte decoratie op aardewerk en porselein gaat terug tot het Egyptische tijdperk in de 25ste en 24ste eeuw voor onze tijdrekening. In China deed de blauw-en-witte beschildering voor Chinees porselein zijn intrede onder de Tang-dynastie (618-907). De blauwe kleur werd geïntroduceerd vanuit Perzië. Toch duurde het nog tot de Yuan-dynastie (1279-1368) vooraleer de blauw-en-witte decoratie volledig doordrong.

Toch werd het blauw-en-witte Chinese porselein door geleerden vaak gezien als ‘vulgair’, waardoor het zijn bestemming kreeg als export-porselein. Dat werd helemaal het geval toen Nederland twee Portugese schepen (carracks) wist te veroveren en met de schepen ook de 200.000 stukken Chinees porselein.

In 1609 kreeg de Nederlandse VOC vervolgens de toestemming om een handelspost te openen in de Japanse haven Hirado. Vandaaruit werd het Chinese blauw-en-witte porselein in grote aantallen verscheept naar toenmalig Nederland. Vanaf dan ontstond de grote populariteit voor blauw-en-wit Chinees porselein in Nederland. Na een tijd begon men in Nederland zelfs haar eigen variant van het blauw-en-witte porselein te produceren: het Delfts aardewerk.

Initieel kopieerde dit Delfts aardewerk het Chinese porselein. Na verloop van tijd ontwikkelde men eigen motieven en ontwerpen zoals de kenmerkende tulpen of molens. Niet elk blauw-en-wit aardewerk uit Nederland is echter Delfts aardewerk. Om daaronder te vallen moet het gemaakt zijn in Delft tussen 1620 en 1850 bedekt zijn met een laag tinglazuur.

De Delftse vazen, borden en theepotten zijn soms ook voorzien van een merkteken of stempel, net zoals Chinees porselein, maar zeker niet altijd. Waar Chinees porselein doorgaans gemerkt is met zes kalligrafische tekens omgeven door een dubbele ring, bestaat het merkteken op Delfts aardewerk uit enkele letters of figuren. Zo kan een expert Delfts aardewerk van Chinees porselein onderscheiden, zelfs al zien die er op het eerste gezicht erg gelijkaardig uit.

Chinees blauw-en-wit porselein en Delfts aardewerk